دفاع از اراده آزاد

(توضیح : این مطلب ترجمه ای از مطلبی با عنوان Defending free will: A fruit fly makes choices از رویترز است که مبنای آن مقاله ای تحقیقی است از نشریه PLoS One که با عنوانOrder in Spontaneous Behavior در 6 می 2007 منتشر شده است .با توجه به اینکه مقاله اصلی بسیار طولانی بود و شامل نکات ریز فنی بسیاری می شد که مناسبت چندانی هم با سایتی فلسفی نداشت به ترجمه همین مطلب اکتفا شد. علاقه مندان برای مطالعه بیشتر می توانند به اصل مقاله که لینک آن در انتهای این مطلب ذکر شده است مراجعه نمایند. )

رویترز- دانشمندان درگیر در این تحقیق می گویند یک مگس کوچک بدون هیچ گونه ورودی از جهان خارج به شکل خود مختار تغییر جهت می دهد . این مطلب می تواند نشان دهنده این موضوع باشد نه تنها مفهوم اراده آزاد (free will) وجود دارد بلکه یکی از کارکرد های مغز نیز می باشد.
بیورن برمب دانشمند عصب شناسی از دانشگاه آزاد برلین که این تحقیق را رهبری کرده است می گوید : "عصب شناسانی تا کنون ادعا می کردند که اراده آزاد وجود ندارد".
پایه این ادعا کاری بود در دهه 1980 که بنجامین لیبت عصب شناسی از دانشگاه سانفرانسیسکو انجام داده بود . او کشف کرد که حتی قبل از اینکه شخص تصمیم آگاهانه برای حرکت بگیرد مغز پردازش ِ انجام حرکت را شروع کرده است.
عصب شناسان می گویند این به اصطلاح قوه آمادگی (readiness potential ) چنین القا می کند که مغز به سادگی به محرکهای بیرون جواب می دهد و خودآگاهی چیزی نیست جز راه مغز برای توجیه عقلانی اعمالی که مغز قبلا انجامشان را تعیین کرده است.
برمب می گوید افراد برجسته زیادی اینچنین ادعا می کنند که کارکرد اصلی مغز محاسبه خروجی از ورودی است.

رباتهای پیچیده:

برمب می گوید : به حیوانات و به خصوص حشرات اغلب مانند روباتهایی پیچیده که تنها به محرکهای خارجی پاسخ می دهند نگریسته می شود.
برمب از زمانی که ورودیی برای مغز نباشد ابراز شگفتی می کند. او و همکارانش آزمایشی بر روی مگسهای میوه طراحی کردند که در آن تمام محرکهای خارجی (ورودیها) حذف شده بودند.
محققان یک مگس پشه را در یک اتاقک کاملا سفید که فاقد هرگونه راهنمای بصری بود قرار دادند مگس در محل خود ثابت شده بود و تلاشهایش برای چرخش ثبت می شد. محققان در این تحقیق آزمایش را بر روی مگسهای زیاد دیگری نیز تکرار کردند و سپس داده های حاصل را توسط مدلهای پیچیده ریاضی تحلیل نمودند.
برمب می گوید در این حالت بدون ورودی از جهان خارج من انتظار الگوهایی کاملا تصادفی و یا نویزگونه ای ایستا-- شبیه به حالتی که فرکانس رادیو بین ایستگاههای رادیویی تنظیم شده باشد-- را داشتم. ولی مگسها برخلاف انتظار من الگویی از پرواز را ایجاد کردند که به شکل خودمختار توسط مغز تهیه شده بود و نمی توانست تصادفی باشد .
برمب می گوید تصمیم برای پرواز به چپ یا راست از طرح و نقشه مغز ناشی می شود و این یافته می تواند پایه ای زیست شناختی برای اراده آزاد شکل دهد.
او می گوید : من فکر نمی کنم که ما خود آگاهی را در مگس میوه کشف کرده باشیم بلکه این مانند اولین قطعه سازنده است که بدون آن نمی توانیم ادامه دهیم.

جرج ساگیهارا ریاضی زیستشناسی که در قسمت تحلیل داده این تحقیق شرکت داشته است می گوید الگوی تغییر پذیری نشان داده شده توسط انتخاب مگسها مشخصه بارزی غیرخطی دارد .او می گوید ما نشان دادیم که اراده آزاد می تواند وجود داشته باشد ولی ما اثبات نکردیم که وجود دارد.
او ادامه می دهد : نتایج ما دو گزینه دیگر را برای توضیح این رفتار خود مختار یعنی تصادف و جبرگرایی محض را که در مقابل اراده آزاد قرار می گیرند را نفی می کند . نتایج ناحیه ای دیگری از رفتار به غیر ازجبرگرایی ساده که در آن مغز تنها ماشین ورودی خروجی است و تصادف انگاری مطلق را-- که در دو انتهای طیف قرار می گیرند -- نشان می دهند . ما فکر می کنیم که اگر اراده آزاد وجود دارد در ناحیه وسط است.

مقاله اصلی : Order in Spontaneous Behavior