دشمن!!!!!!!

این روزها همه از «دشمن» حرف می‌زنند: «دشمن» در کمین است. مترصد فرصت است. نمی‌خواهد ما «ما» باشیم. از خواری‌مان شاد است و از عزت‌مان ناشاد. باید گفته‌ها و ناگفته‌های خود را با دماسنج او تنظیم کنیم. میزان شده است رای و نظر «دشمن»؛ خوشحالی و ناراحتی او، غم و شادی او، مدح و ذم او. به راستی این غول بی شاخ و دم کیست و چه خصوصیات و کارکردهایی دارد؟

در زیر به برخی از ویژگی‌ها و کارکردهای دشمن اشاره می‌شود:

۱ – کارکرد اصلی «دشمن» فرافکنی است. دشمن ما را قادر می‌سازد مشکلات و ناکارآمدی خود را به گردن او بیندازیم. اگر بخواهیم از اصطلاحات معنا‌شناختی کمک بگیریم، یک دالّ تهی است که مدلول ندارد. به زبان ساده‌تر، فضایی خالی است که محتوایی ندارد. به همین دلیل به ما اجازه می‌دهد آن را با انواع و اقسام چیزها پر کنیم. یک‌روز می‌تواند بارِ کاستی‌های اداری ما را به دوش کشد، روز دیگر ناتوانی و بی‌سامانی اقتصادی‌مان را، فردا روزی ناکامی سیاسی‌مان را، و چه بسا بی‌تدبیری و قلدرمآبی دیپلماسی‌مان را. هر آن‌چه خارج از اختیار و کنترل ماست می‌تواند به او حمل شود. هر آن‌که با ما در افتد در دم وابسته به دشمن و بیگانه است.

۲ – کارکرد مهم دیگر دشمن بازشناسیِ «خود» است. دشمن کسی است که ما «خویش» را در تقابل با «او» تعریف می‌کنیم. «دوست» را در میزان فاصله او با «دشمن» باز‌می‌شناسیم. «خود» را در نسبت با «دیگری» می‌یابیم. هر قدر از «دشمن» دور شویم، به «دوست» نزدیک شده‌ایم، هر قدر از «دوست» دور شویم به «دشمن» نزدیک شده‌ایم. به همین دلیل همواره از فریب‌خوردگان از سوی «دشمن»، یعنی آن‌ها که از دایره «دوستان» یا به اصطلاح «خودی‌ها» دور شده‌اند و به «غیر‌خودی‌ها» و «دشمنان» پیوسته‌اند، خواسته می‌شود به «دامان سیستم بازگردند و توبه کنند» شاید که آمرزیده شوند. بازگشتن به دامان چیزی مستلزم بازیابی «خود» است در تقابل با «دیگری». یعنی که بیایید و به «خود» اصیل‌تان که «خودی» بود رجوع کنید. هنوز دیر نشده است!