!هدفمندی یارانه ها و پوپولیسم

كجراهه پوپولیسم

سیاستمداران ایرانی به رغم تفاوت ها و اختلاف ها، همگی در عمل ساكنان یك اردوگاه اند و این اردوگاه را نامی به جز «پوپولیسم» نیست. بلی، این فقط محمود احمدی نژاد نیست كه تنور پوپولیسم را داغ می كند و به رسم لویی بناپارت به شهرها و ایالات می رود تا با مردم به گفت وگو بنشیند و موج سواری را مترادف با توده سواری می پندارد كه اصلاح طلبان ما نیز چنین بودند، آنچنان كه چند سالی پس از دوم خرداد، این، سعید حجاریان بود كه به دوستان حزبی می گفت: «ما در سال ۷۶ از پوپولیسم استفاده كردیم و این استفاده، منافعی نیز برای ما داشت، اما اكنون باید از آن فاصله بگیریم.»

شاید حجاریان پیش بینی می كرد كه سوار شدن بر موج پوپولیسم، ما را یكبار به خشكی می رساند و یكبار به قعر دریا فرو می برد كه اینچنین، دوستان را به تامل فرامی خواند. اصلاح طلبان اما از سال ۷۶ به بعد فاصله خود را از پوپولیسم حفظ نكردند و اینچنین بود كه در تیرماه ۱۳۸۴، خود، مقهور پوپولیسم شدند كه اسب پوپولیسم یك بار سربالا رفته بود و اكنون نوبت به سر پایینی رسیده بود؛ كه موج پوپولیسم یك بار آدمی را روی دست ها می برد و بار دیگر زیر پاها جای می گذارد.

درس ها را نگرفتیم و آنچه نباید اتفاق افتاد. محمود احمدی نژاد، صاعقه ای نبود كه از آسمان سیاست به زمین آمده باشد. او اگرچه از بالاـ از آسمان ـ آمده بود اما این، زمین بایر سیاست در ایران بود كه پذیرای او شد؛ بایر بود چون اصلاح طلبان وظیفه شخم زدن بر آن را داشتند اما شخمی نزدند.

اصلاح طلبان چه بسیار كه از اصلاح طلبی خود سخن گفتند و اما در كار شعار فروماندند كه موج پوپولیسم آنگاهی می خوابید و اصلاحات آن زمانی جان می گرفت كه نهادها پا بگیرند و احزاب رشد كنند. این اتفاق اما نیفتاد و بدین ترتیب توده ها همچنان سرگردان ماندند و آیا این توده های سرگردان را بادی كافی نبود برای این سوی یا آن سوی رفتن؟ و آیا محمود احمدی نژاد، بادی نبود كه رای های سرگردان را به سوی خود كشید؟


بی شك محمود احمدی نژاد از پوپولیست ترین سیاستمردان معاصر ایرانی است؛ همچنان كه چندی پیش نیز گفته بود كه اگر عده ای مرا پوپولیست می خوانند، مرا افتخاری است در چنین نامیده شدن. او از قضای روزگار، همتایان خود را نیز یافته است و برای دیدار با آنها به آن سوی جهان – آمریكای لاتین – هم می رود.

و چه خوشحال می شود زمانی كه هوگوچاوس پوپولیست، اتحاد پوپولیست ها را به یك گروه اركستر تشبیه می كند و این گروه را متشكل از خودش، مورالس، اورتگا و احمدی نژاد می خواند. احمدی نژاد، وعده های بزرگ می دهد، از نان و پنیر خوردن خود سخن می گوید، مدیران خود را یك شبه از كار بركنار می كند و همچون مردم عادی لباس می پوشد و رفتار می كند.

مهم نیست كه در این منش، گاهی از روی دست همتایان خود در آمریكای لاتین نیز نسخه ای می نویسد كه آنها نیز چنین می كنند و محمود احمدی نژاد را در سفر به كشورشان به محله های فقیرنشین می برند. پوپولیست ها بدین ترتیب متحد می شوند و نمایش عوامگرایی خود را در یك اركستر ـ آنچنان كه چاوس هم می گوید ـ به تصویر می كشند؛ اما این نمایش، اپیزود دومی هم دارد.

پوپولیسم هم دیوار عبور از اخلاق است كه به هر حال این نمایش، نسبتی نیز با تظاهر دارد و در مسیر تظاهر، از جاده اخلاق خارج باید شد. بدین ترتیب هرچه در مسیر پوپولیسم، بر سرعت خود بیفزاییم، بر فاصله خود با اخلاق نیز خواهیم افزود و در این صورت نتیجه كار مشخص خواهد بود. پوپولیست ترین سیاستمداران، به تاسف بارترین شكل ممكن مقهور پوپولیسم خواهد شد. كمی صبر باید كرد

86/4/10 -رضا خجسته رحیمی-روزنامه هم میهن
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------